کشف و شناسایی یک محوطه باستانی مربط به دوره ساسانی در دشت آبرفتی هرات( شهرستان خاتم)

این تپه باستانی در شمالی ترین قسمت دشت آبرفتی هرات و در نزدیکی باغات پسته اهالی روستای فتح آباد واقع شده است. که در بین اهالی محلی به تپه سفید مشهور است این تپه باستانی با وسعتی حدود نیم هکتار و ارتفاع تپه حدود یک متر از زمین های اطراف می باشد. مواد فرهنگی سطحی محوطه را قطعات سفالینه های بی لعاب نخودی و قرمز رنگ ظریف تشکیل می دهد که در تمام سطح تپه پراکنده شده است. و در سطح این تپه چندین حفاری غیرمجاز صورت گرفته است و با توجه به مطالعات باستان شناسی قطعات سفال قدمت این محوطه باستانی مربوط به دوره ساسانی می رسد. این تپه باستانی اولین تپه باستانی شناسایی شده در دشت آبرفتی هرات می باشد. با کشف این محوطه به اهمیت دوچندان این منطقه پی می بریم که نیازمند یک بررسی دقیق باستان شناسی را دارد.

نویسنده خبر: مجید توانگر مروستی

کشف و شناسایی اولین نقوش صخره ای منطقه هرات و مروست در نزدیکی کوه خانه خدا با قدمت تقریبی 4000 ساله

محوطه ای که تخته سنگ های با نگاره ها متنوع بر روی آن ها دیده می شود در نزدیکی کوه خانه خدا در کنار رودخانه فصلی واقع شده است. این منطقه از نظر اقلیمی جز مناطق با آب و هوای بیابانی و موقعیت پایکوهی و دشتی است. و بر روی تخته سنگ های آهکی سیاه رنگ، نگاره های زیادی حک گردیده است.

به طور کلی در محدوده مذکور حدود 100 تخته سنگ منقوش شناسایی شد. برخی از تخته سنگ ها حاوی مجموعه ای از نگاره ها متنوع از جمله بز کوهی، انسان ایستاده، انسان اسب سوار، دست انسان، اسب و ... می باشد. که بدون هیچ رابطه معنایی صرفا در کنار هم ایجاد شده اند. همچنین در بعضی از تخته سنگ ها در زمان های مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند و نقوش جدید در کنار نگاره های قبلی ایجاد شده اند تقدم و تأخر نگاره ها مشخص می باشد. و نحوه اجرای این نقوش با استفاده از یک شی نوک تیزی بر روی سنگ ها ایجاد کردند. تاریخ گذاری این محوطه با توجه به نقوش بزکوهی با سبک طبیعت گرایانه و مقایسه این نقوش با نقوش دیگر نقاط کشور به احتمال ایجاد قدیمی ترین نگاره ها به تاریخی حدود هزاره دوم قبل از میلاد مربوط می شود، ولی تاریخ قطعی نمی توان برای آن دانست و با توجه به جدیدترین تاریخی که بر روی سنگ ها حک گردیده تعدادی از این نقوش مربوط به چند دهه اخیر می باشند. این نقوش صخره ای به عنوان اولین نقوش صخره ی شهرستان خاتم می باشند که در نوع خود بی نظیرند و نشان دهنده اهمیت منطقه در دوران مختلف تاریخی است که با مطالعه بر روی نگاره های صخره ای شهرستان شاید بتوان به شواهد حضور دوره های فرهنگی کهن در شهرستان خاتم پی برد که در این صورت یک مطالعه و بررسی دقیق باستان شناسایی را در این منطقه می طلبد.  

نویسنده خبر: مجید توانگر مروستی

قلعه ای سنگی با قدمت 1500 ساله بر بلندای کوه سرچشمه هرات

این بنای تاریخی در 5 کیلومتری غرب شهر هرات در بالای کوه های نزدیک چشمه نهر مسیح قرار گرفته است. در فراز بلندترین قسمت کوه و با استفاده از مصالح سنگی و گلین با طولی حدود 200 متر و عرضی حدود 20 متر یک باروی عظیم سنگی وجود دارد که با گذشت زمان بیشتر قسمت های باروی سنگی فرو ریخته است. در داخل بنا با استفاده از خرده سنگ و پرکننده های گلین چندین اتاق ایجاد شده که با ساروج دیواره های آن را اندود کرده اند. این بنا در گذشته دارای کارکردی نظامی- امنیتی بوده که تمام دشت هرات را زیر نظر داشته است. با توجه به دست آمدن سفال های شاخص دوره ساسانی و مطالعات باستان شناسی، این بنا مربوط به دوره ساسانی می باشد. که در بین اهالی محلی به قلعه گبرها مشهور است. می توان این بنا را مهمترین اثر شناسایی شده دوره ساسانی در منطقه هرات و مروست نام برد که نشان دهنده اهمیت منطقه در دوران قبل از اسلام می باشد.

نویسنده خبر: مجید توانگر مروستی

بازدید مهندس چگینی، باستان شناس و تاریخ شناس مطرح کشوری از مناطق تاریخی خاتم

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان یزد سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاتم از بازدید ناصر نوروز زاده چگینی از مناطق تاریخی خاتم خبر داد:

ناصر نوروز زاده چگینی اولین رئیس پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی است که تا اواخر سال ۷۹ این سمت را برعهده داشت و همچنان نیز به عنوان کارشناس بخش تاریخی در این بخش مسؤولیتهایی برعهده دارد. این بازدید که با هماهنگی نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاتم و همراهی هیات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان صورت گرفت، از مناطق با ارزش تاریخی شهرستان خاتم از جمله استودان تاریخی کرخنگان و محوطه تاریخی چاهک بازدید به عمل آمد.

در این بازدید مقرر گردید در اسرع وقت پرونده ثبت استودان تاریخی کرخنگان توسط واحد ثبت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آماده شود و همچنین تعیین حریم دقیق محوطه تاریخی چاهک و تعریف کار پژوهشی پیرامون این محوطه در دستور کار قرار گیرد.

نویسنده خبر : مجید توانگر مروستی

پیگیری چاپ کتاب قلعه های تاریخی شهرستان توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاتم

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان یزد سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاتم از چاپ کتاب قلعه های تاریخی منطقه هرات و مروست خبر داد:

منطقه هرات و مروست با وسعتی حدود 7931 کیلومتر مربع در جنوب استان یزد واقع شده است، این منطقه با داشتن شرایط زیستی مناسب از جمله رودخانه ها، قنوات و خاک حاصلخیز باعث شکل گیری استقرارگاها و قلعه روستاهای متعددی در دوره افشاریه، زندیه و قاجاریه شده است. این کتاب سعی خواهد داشت که وضعیت زیستی و اقتصادی جوامع بازه زمانی مورد بحث بعد از دوره صفوی تا پایان قاجاری را با بررسی باستان شناختی محوطه ها، قلعه ها استقرارگاهای عمدتا متروک، با جمع آوری سفال ها و دیگر مواد فرهنگی سطحی، بقایای آثار معماری، و مجموعه دیگر عواملی که باعث رونق اقتصادی و اجتماعی منطقه بوده است بررسی کند. هدف از این کتاب ثبت، مستند نگاری و بررسی باستان شناسی قلعه روستاهای متروک و ارتباط دادن این روستاها با اطلاعات به دست آمده از بررسی کالبدی بقایای قلعه روستاهای مورد اشاره (36 مورد) ما را در شناخت ارتباطات و سلسله مراتب اجتماعی و چگونگی فعالیت های معیشتی دستاوردهای فناورانه ساکنان آنها در بازه زمانی مورد بحث کمک می کند.

بنابراین برای شناخت ابعاد مختلف حیات روستایی منطقه هرات و مروست با توجه به محیط طبیعی و روند رویدادهای تاریخی، با استفاده از روش تفسیری تاریخی و تحقیق کیفی به همراه تصاویر و مستندات کافی، بررسی باستان شناختی آثار مورد اشاره و ویژگی های آن امکان پذیر شده است و با رویکرد استنتاجی به جستجوی دلایل شکل گیری، زمان ساخت و نحوه توسعه و تحول قلعه روستاها پرداخته شده است. همچنین با شناخت کالبدی قلعه و روستاها و مصاحبه با ساکنان قدیم آن در خصوص نحوه  زندگی اهالی آنها اطلاعاتی به دست آمد که با کنار هم قرار گرفتن و انطباقشان با هم جوهره زندگی جاری در محیط قلعه روستاها قابل مشاهده شد.

نتایج پژوهشی این کتاب بوضوح نشان می دهد که امکانات زیستی مناسب در منطقه و روند روز افزون توسعه حیات مادی و فرهنگی جوامع ساکن در منطقه هرات و مروست در بازه زمانی بعد از صفوی تا پایان دوره قاجار عامل شکل گیری مجموعه ای گسترده از استقرارگاههای روستایی و رونق حیات مادی و فرهنگی ساکنان آن بوده است.

 این کتاب با پیگیری های صورت گرفته با تامین اعتبار از سوی معاونت میراث فرهنگی استان و با حمایت فرمانداری شهرستان خاتم تا شهریور ماه سال جاری به چاپ خواهد رسید.

منبع: کتاب قلعه روستاهای تاریخی منطقه هرات و مروست تألیف مجید توانگر مروستی

بازدید از روستای باغ معدن به همراه چند تن از مسئولین استان و شهرستان جهت جشنواره عشایری(دا)

قلعه گلستانه مروست، یکی از قلاع تاریخی شهرستان خاتم

---

قلعه قاجاری گلستانه مروست، یکی از قلعه های تاریخی و زیبای شهرستان خاتم است. 

به گزارش روابط عمومی، امورفرهنگی و اجتماعی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی این اداره کل در شهرستان خاتم درخصوص این بنای تاریخی گفت: این بنای تاریخی با ارزش در روستای متروکه گلستانه از توابع شهر مروست واقع شده است. این قلعه دارای 12 ردیف چینه که ارتفاع قلعه را به 6 متر می رساند. ورودی قلعه در ضلع شرقی قلعه واقع شده است.

علی اصغر دشتی زاد افزود: در این قلعه هیچ گونه بنای سرپوشیده برای نگهداری احشام وجود ندارد و بر اساس گفته یکی از کهنسالان منطقه، اهالی این قلعه خوش نشین بودند.

وی خاطرنشان ساخت: از نظر پراکندگی بافت مسکونی این قلعه به غیر از قسمت ورودی بنا در اطراف دیوار قلعه پراکنده شده است و تراکم بناها در ضلع غربی قلعه بیشتر است. 

گفتنی است: مراحل ثبت این بنای ارزشمند تاریخی طی شده است و امید است در سال جاری به ثبت آثار ملی کشور برسد.