قلعه سنگی سرچشمه هرات(قلعه گبری)
این قلعه در 4 کیلومتری جنوب غربی شهر هرات در بالاترین نقطه کوه سرچشمه هرات واقع شده است. و از نظر موقعیت طبیعی از سمت شرق چشمه نهر مسیح و دشت آبرفتی هرات و در سمت غرب رشته کوه های سرچشمه و رودخانه ای که از سمت کرخنگان به دشت هرات در جریان بوده واقع شده است.
این بنا در گذشته دارای کارکردی مسکونی و نظامی داشته که تمام دشت هرات را زیر نظر داشته است. این بنا با استفاده از خرده سنگ و ملاط گل در بلندترین قسمت کوه یک باروی عظیمی ایجاد کردند که طول آن حدود 200 متر و عرض آن هم در بعضی قسمت ها به 20 متر نیز می رسد. و داخل بنا نیز آثار چندین اتاق باقی مانده که داخل آن با ساروج اندود کردند. در مجاورت بنا بخصوص در ضلع شمالی قلعه آثار و بقایای سنگی از جمله دیوار سنگی و دو اتاق سنگی متصل به هم و داخل آن را با ساروج اندود کردند و داخل آن هیچ گونه پنجره و ورودی دیده نمی شود، احتمالاً در گذشته انبار غلات بوده است. و ابعاد اتاق یک 30/9×60/4 متر و اتاق دو 6×70/2متر و پهنای دیوار 50/1 متر می باشد.
با بررسی باستان شناسی که در این محوطه صورت گرفت تعدادی قابل توجه قطعات سفال شاخص دوره ساسانی به دست آمد"و هیچ گونه سفالی از دوره های بعد در این محوطه به دست نیامد" که نشان دهنده آن است که این بنا فقط در دوره ساسانی مورد استفاده قرار گرفته و بعد از آن متروک شده است. به طور یقین این بنا مهمترین بنای شناسایی شده ساسانی منطقه هرات و مروست می باشد که نشان دنده اهمیت این منطقه در دوره ساسانی می باشد.
نگارنده: ابوالفضل محمدی فتح آبادی
این نماد بیشتر نماد آتش پرستان بوده که به احتمال زیاد مردگانشان را د آنجا آتش میزدن ودیواره اطراف آن هم برای دسترسی پیدا نکردن حیوانات ودشمنان بوده