معرفی شهرستان خاتم

1-1شهرستان خاتم (منطقه هرات و مروست):

خاتم در جنوبی‌ترین نقطه استان یزد، با ارتفاع ۱۶۰۰ متر از سطح دریا با وسعت حدود ۸349 کیلومتر مربع(مرکز آمار ایران،1390)  در مختصات ۳۱ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۳۹ درجه و ۳۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۴ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی واقع گردیده است. این شهرستان مشتمل بر دو بخش ((مرکزی)) و ((مروست)) و دو شهر هرات (مرکز شهرستان خاتم ) و مروست و نیز چهار دهستان چاهک، فتح آباد، هرابرجان و کرخنگان(ایثار) می باشد. که از شمال به شهرستان مهریز، از شمال غرب به شهرستان ابرکوه، از شرق به شهرستان شهربابک (استان کرمان)، از غرب به شهرستان بوانات (استان فارس) و از جنوب به شهرستان نیریز (استان فارس) محدود می شود. آب و هوای خاتم بیابانی و نیمه بیابانی است. بخش عمده این شهرستان، زیر پوشش جنگلی قرار دارد. جنگل‌های پسته وحشی «باغ شادی» و جنگل‌های بادام کوهی «چنار ناز» از جمله پوشش گیاهی این منطقه به شمار می‌روند.

وجود منابع آبی فراوان از جمله سفره‌های وسیع آب‌های زیرزمینی، همجواری با شهرستان سرسبز بوانات و قرار گرفتن در مسیر رودخانه های بوانات، چشم‌انداز نویدبخشی را برای کشاورزی این منطقه ترسیم کرده است. وجود چاه آرتزین شهرستان خاتم نمونه‌ای از فراوانی آب در این منطقه است. البته میزان نزولات جوی در خود شهرستان پایین و دارای میانگین ۱۱۰ میلی متر در سال است ولی بارش برف و باران قابل توجه در بالادست شهرستان و جاری شدن رودخانه های اعظم و منج باعث تغذیه سفره های زیر زمینی آن می شود.

شهرستان خاتم جمعیتی نزدیک به 40000  نفر دارد. این منطقه به لحاظ موقعیت جغرافیایی خود و همجواری با استان های فارس و کرمان، از نظر قومی و فرهنگی دارای ویژگی های خاص خود می باشد. علاوه بر این، مهاجر پذیری و رشد فرهنگ های گوناگون در آن به چشم می خورد به گونه ای که امروز در شهرستان خاتم آمیزه ای از فرهنگ مردم استان کرمان، فارس و یزد مشاهده می شود . برای مثال لهجه تکلم مردم ترکیبی از گویش مردم استان های فارس و کرمان می باشد. از نظر دینی و مذهبی کلیه مردم شهرستان پیرو مذهب شیعه اثنی عشری می باشند. اقوام ترک قشقایی و عرب شیبانی نیز در این منطقه سکونت دارند.

1-2وجه تسمیه شهرستان خاتم(منطقه هرات و مروست):

نام گذاری منطقه هرات و مروست به شهرستان خاتم به دلیل پاسداشت و قدردانی از زحمات آیت الله خاتمی (ره) در سالها گذشته بوده است. همانطور که ملاحظه می شود اساساً نامی به نام خاتم در تقسیمات کشوری این منطقه تا قبل از پیدایش شهرستان وجود ندارد و همزمان با پیدایش این شهرستان عنوان خاتم برای آن انتخاب می گردد. فلسفه چنین نامگذاری نیز به این قرار است که چون جدیدترین شهرستان استان تا قبل از پیدایش این شهرستان، شهرستان صدوق بوده و این نام به پاس مجاهدتهای شهید محراب آیت الله صدوقی «ره» انتخاب گردیده بود، شهرستان جدید نیز به پاس مجاهدتهای یکی دیگر از روحانیون و ائمه جمعه بزرگوار یزد یعنی آیت الله روح الله خاتمی «ره» به نام ایشان نامگذاری گردیده و عنوان خاتم برای آن انتخاب شده است.

نام مروست در منابع به صورت مروشاذان در 129 ه.ق(ابن اثیر، 1980: 306) ، (طبری ، 1353:4543 )و( فسائی ، 1367:116)، مروسف در قرن4 ه.ق(اصطخری،1346:98) مروس (مستوفی بافقی ، 1342:97)و مروث در قرن 9 ه.ق (طهرانی ، 1356:338) هم آمده است.

                                                                 منبع : کتاب قلعه روستاهای تاریخی منطقه هرات و مروست 

                                                                                       تالیف : مجید توانگر مروستی