قلعه تقی آباد:

موقعیت و نحوه دسترسی به بنا: این بنا در5/5 کیلومتری جنوب شرقی شهر مروست واقع شده است.

همجواری های بنا: در مجاورت این بنا باغ های پسته در ضلع شرقی قلعه و در ضلع غربی بنا کوره آجرپزی و در فاصله کمی دورتر، آغل گوسفند قرار دارد.

تاریخچه و وجه تسمیه اثر: با توجه به سبک و شیوه معماری بنا و مقایسه آن با دیکر ابنیه مشابه نظر می رسد قدمت قلعه تقی آباد به دوران زندیه برسد. در مورد وجه تسمیه قلعه می توان اظهار نمود که احتمالاً این نام توسط خانی که در آبادانی این روستا نقش داشته انتخاب شده است.

کاربرد بنا: با توجه به نوع معماری و فضاهای موجود قلعه تقی آباد در مسکونی بودن قلعه هیچ شکی نیست.

شکل و فرم کلی بنا: بنای قلعه تقی آباد به لحاظ شکل کلی یک مربع می باشد که در چهار گوشه قلعه و ورودی بنا دارای پنج برج دایره ای شکل بوده است. از لحاظ فضا و تراکم بناهای مسکونی این قلعه کم تراکم ترین فضاها را نسبت به قلعه های دیگر دارا می باشد. که در نوع خود منحصر به فرد است. به لحاظ ارتفاع ابنیه قلعه تمام فضاها از ارتفاعی نسبتاً ثابت و یکدست در حد یک طبقه برخوردار می باشند.

معرفی فضاها: این قلعه دارای سردری به صورت برج که داخل آن دارای طاقچه های متعدد است که روی آن دارای سقفی گنبدی شکل که روی فضای هشت ضلعی استوار است. در اضلاع شرقی و جنوب شرقی قلعه فضاهای طویل با طاق گهواره ای که در وسط آن آخورهای خشتی ساخته شده  است که محل نگهداری دام اهالی روستا است. فضاهای مسکونی این قلعه بسیار محدود است تعدادی از آنها در ضلع شرقی و چند فضای مسکونی هم در میانسرای قلعه قرار دارد که با دیوار قلعه در ارتباط نیست. یک فضای ایوان مانند که در ضلع غربی قلعه قرار دارد که نشان دهنده محل سکونت ارباب در این قسمت قلعه وجود داشته است. در مجاورت برج جنوبی دو اتاق وجود دارد که محل زندگی نگهبان قلعه بوده است، بر اساس اظهارات یکی از کهنسالان محلی در این قلعه حدود 6 خانوار سکونت داشتند.

 نحوه نورگیری: این قلعه همچون دیگر قلعه های نواحی ایران فضاهای رو به حیاط یا فضای باز در این قلعه از طریق پنجره و درگاه ها نورگیری نموده و  فضاهایی که به عنوان فضای پشتی بوده و ارتباط مستقیمی با نور ندارند توسط روزنه های موجود در بام نور مورد نیاز خود را تأمین می نمایند.

مصالح: عمده مصالح این قلعه خشت و چینه با اندودی از کاهگل می باشد.

منبع کتاب قلعه روستاهای تاریخی منطقه هرات و مروست تألیف مجید توانگر مروستی